( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
" ขนมไทย " เป็นเอกลักษณ์ของความเป็นไทย นอกจากจะมีความงดงาม ละเอียดละอ่อน และ พิถีพิถันในทุกขั้นตอนการทำแล้ว ยังมีรสชาติที่อร่อย ขนมแต่ละชนิดยังมีชื่อที่บุ่งบอกถึงคุณค่าและแฝงไปด้วยความหมายอันเป็นสิริมงคล คำว่า " มงคล " หมายถึงสิ่งที่นำมาซึ่งความดีงามและความเจริญรุ่งเรือง ส่วน " ขนมมงคล " หมายถึง ขนมไทยที่นำไปใช้ประกอบเครื่องคาวหวานถวายพระ ในงานพิธีมงคลต่างๆ เช่น งานมงคลสมรส งานบวช เป็นต้น โดยจะเลือกใช้เฉพาะขนมที่มีชื่อไพเราะและเป็นสิริมงคล
ขนมไทยส่วนใหญ่ทำมาจากข้าวและจะใช้ส่วนประกอบอื่นๆ เช่น สี ภาชนะ กลิ่นหอมจากธรรมชาติ ข้าวที่นำมาใช้ในขนมไทยมีทั้งให้ในรูปข้าวทั้งเม็ดและข้าวที่อยู่ในรูปแป้ง ดังนั้นขนมไทยดั้งเดิมมีส่วนผสมหลักๆ คือ แป้ง น้ำตาล มะพร้าว และกลิ่นหอม เช่น กลิ่นกลิ่นเทียนอบ กลิ่นน้ำลอยดอกมะลิ เป็นต้น ส่วนขนมที่ใช้ไข่เป็ส่วนประกอบ ได้แก่ ทองหยิบ ทองหยอด เม็ดขนุน เป็นต้น ซึ่งขนมเหล่านี้ มารี กีมาร์ เดอะปีนา (ท้าวทองกลีบม้า) หญิงชาวโปตุเกสเป็นผู้คิดค้นขึ้นมา
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ทองหยิบ
เป็นขนมมงคลชนิดหนึ่งมีลักษณะงดงามคล้าย ดอกไม้สีทอง ต้องใช้ความสามารถและ ความพิถีพิถัน เป็นอย่างมาก ใน การ ประดิษฐ์ประดอย จับกลีบให้มีความงดงามเหมือนกลีบดอกไม้ชื่อขนมทองหยิบเป็นชื่อสิริมงคลเชื่อว่าหากนำไปใช้ประกอบ พิธีมงคล ต่างๆ หรือให้เป็น ของขวัญ แก่ใครแล้ว จะทำให้เกิดความมั่งคั่งร่ำรวย หยิบจับ การงาน สิ่งใดก็จะ ร่ำรวย มีเงินมีทอง สมดังชื่อ "ทองหยิบ"
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ทองหยอด
ใช้ประกอบในพิธีมงคลทั้งหลายหรือมอบเป็น ของขวัญในโอกาสสำคัญๆ แก่ผู้ใหญ่ที่เคารพรักหรือญาตสนิทมิตรสหายแทนคำอวยพร ให้ร่ำรวยมีเงินมีทองใช้จ่ายอย่างไม่รู้หมดสิ้นประดุจให้ทองคำแก่กัน
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ฝอยทอง
เป็นขนมในตระกูลทองที่มีลักษณะเป็นเส้น นิยมใช้กันในงานมงคลสมรสถือเคล็ดกันว่าห้ามตัดขนมให้สั้นต้องปล่อยให้เป็น เส้นยาวๆ เพื่อที่คู่บ่าวสาวจะได้ครองชีวิตคู่และรักกันได้อย่างยืนยาวตลอดไป
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ขนมชั้น
เป็น ขนมไทยที่ถือเป็นขนมมงคลและจะต้อง หยอด ขนมชั้น ให้ได้ 9 ชั้น เพราะ คนไทยมีความเชื่อว่าเลข 9เป็นเลขสิริมงคล หมายถึง ความเจริญก้าวหน้าและขนมชั้น ก็หมายถึงการได้เลื่อนชั้น เลื่อน ยศถาบรรดาศักดิ์ ให้สูงส่งยิ่งๆ ขึ้นไป
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ขนมทองเอก
เป็นขนมในตระกูลทองอีกชนิดหนึ่งที่ต้องใช้ความพิถีพิถันเป็นอย่างยิ่งในทุกขั้นตอนการทำ มีลักษณะที่ สง่างาม โดดเด่นกว่า ขนม ตระกูลทอง ชนิดอื่นๆ ตรงที่มี ทองคำเปลว ติดไว้ที่ด้านบนของขนม คำว่า "เอก" หมายความถึง การเป็นที่หนึ่ง การใช้ ขนมทองเอก ประกอบ พิธีมงคล สำคัญต่างๆ หรือใช้มอบเป็น ของขวัญงานฉลองการเลื่อนยศ เลื่อนตำแหน่ง จึงเปรียบเสมือน คำอวยพรให้เป็นที่หนึ่ง ด้วย
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ขนมเม็ดขนุน
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ขนมจ่ามงกุฎ
( http://student.nu.ac.th/Bankhanom/SaraNarue/mongkol.htm )
ขนมถ้วยฟู
ขนมเสน่ห์จันทน์
"จันทน์" เป็น ต้นไม้ชนิดหนึ่ง มี ผลสุก สีเหลือง เปล่งปลั่งทั้งสวยงามและมี กลิ่นหอม ชวนให้หลงใหล คน โบราณ จึงนำ ความมีเสน่ห์ของ ผลจันทน์ มาประยุกต์ทำเป็น ขนม และได้นำ "ผลจันทน์ป่น" มาเป็นส่วนผสมทำให้มี กลิ่นหอม เหมือน ผลจันทน์ ให้ชื่อว่า "ขนมเสน่ห์จันทน์" โดยเชื่อว่าคำว่า เสน่ห์จันทน์ เป็นคำที่มี สิริมงคล จะทำให้มี เสน่ห์ คนรักคนหลงดังเสน่ห์ ของ ผลจันทน์ ขนมเสน่ห์จันทน์ จึงถูกนำมาใช้ประกอบในงาน พิธีมงคลสมรส
ขนม ในงานมงคล อื่น ๆ ก็มีชื่ออันเป็น มงคล และมี ความหมาย ไปในทางที่ ดี เช่นกัน อาทิ ขนมกงหรือขนมกงเกวียนซึ่งหมายถึง กงเกวียน ที่หมุนไปข้างหน้าเช่นเดียวกับ พระธรรมจักร ความหมายที่ต้องการสื่อถึง งานแต่งงาน ก็คือต้องการให้ คู่บ่าวสาว รัก และ ครองคู่ อยู่ด้วยกัน ชั่วนิจนิรันดร ขนมสามเกลอ ซึ่งเป็น ขนม ที่แสดงถึง ความสามัคคีและไม่มีวันพรากจากกัน โดยใช้เป็น ขนมเสี่ยงทาย ใน งานแต่งงาน ลักษณะของ ขนมสามเกลอ เป็น ลูกกลม ๆ เรียงกัน ๓ ลูกแบบก้อนเส้า การเสี่ยงทาย จะดูกันตอน ทอด กล่าวคือ ถ้า ทอด แล้วยังอยู่ติดกัน ๓ ลูก ถือว่า บ่าวสาว จะ รักใคร่กลมเกลียวกันถ้าทอดแล้วติดกัน ๒ ลูก แสดงว่าจะมีลูกยากหรือไม่มีเลย และถ้าหลุดจากกันหมด ไม่ติดกันเลย แสดงว่าชีวิตคู่ จะไม่ยั่งยืนหรือ ชีวิตสมรส จะไม่มีความสุข อีกนัยหนึ่ง…ถ้า ทอด ขนมสามเกลอ แล้ว พองฟู ขึ้นจะถือว่าเป็นคู่ที่เหมาะสมกับราว กิ่งทอง กับ ใบหยก แต่ถ้า ทอด แล้วด้าน ไม่พองฟู ก็ถือว่าใช้ไม่ได้ นอกจากนี้ก็ยังมีขนมโพรงแสม ที่มีรูปร่างยาวใหญ่คล้ายกับ เสาเรือน ทำให้อยู่กันยืนยาว นอกจากนี้ก็ยังมี ขนมใส่ไส้ ขนมฝักบัว ขนมบ้าบิ่น ขนมนมสาว อีกด้วย
ส่วนตัวดิฉันเองเป็นคนชอบทานขนมหวานอยู่แล้ว จึงเลือกที่จะศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับขนมไทยพอได้มีประสบการณ์ในการทำ ก็คิดว่าการทำขนมไทยไม่ใช่เรื่องง่ายสำหรับดิฉันเลย เพราะการทำขนมไทยต้องใช้ความประณีต ให้สมาธิและต้องมีความละเอียดอ่อนในแต่ละขั้นตอน แต่สำหรับป้าติ๋ม (บุคคลที่ให้สัมภาษณ์ ) ผู้ที่มีประสบการณ์ในการทำ ก็คงเป็นเรื่องง่าย สำหรับการทำขนมแต่ละชนิด
จากแนวความคิดของดิฉันสรุปได้ว่า ขนมมงคลจะมีส่วนประกอบหลักๆ คือ แป้ง น้ำตาล มะพร้าว สี กลิ่นหอม และไข่ นอกจากนี้ชื่อ สี และลักษณะของขนมจะต้องแสงถึงความเป็นสิริมงคล โดยส่วนใหญ่แล้วขนมมงคลจะมีสีเหลืองทองซึ่งบ่งบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ ชื่อ จะมีคำว่าทองอยู่ข้างหน้า บ่งบอกถึงความร่ำรวยเงินทอง ส่วนลักษณะของขนมไม่จำเป็นว่าต้องเป็นกลมๆเสมอไป อาจจะเป็นชั้น อย่างเช่นขนมชั้น จะแสดงถึงความเจริญก้าวหน้า หรือขนมจ่ามงกุฏที่มีลักษณะเหมือนมงกุฎ หมายถึง การได้เป็นหัวหน้าสูงสุด แสดงถึงความมีเกียรติสูงส่งเป็นต้น
แหล่งอ้างอิง
- ประหยัด สหวิเชียร์. แกะรอยสำรับไทย. กรุงเทพฯ : วรรณรักษ์, 2542
- ศรีสมร คงพันธ์. คู่มือการเข้าครัวเป็นอาชีพ. กรุงเทพฯ : เอ.ที พริ้นติ้ง, 2544
- ส.พลายน้อย. ขนมแม่เอ๊ย. กรุงเทพฯ : บำรุงศาส์น , 2527
- สุภาพสตรีแห่งชาติ. ตำหรับขนมไทย กรุงเทพฯ : ส่วนท้อง, 2521
- ขอขอบคุณ ป้าติ๋ม โพดคำ. ร้าน 79 ทรงนิมิต. สัมภาษณ์, 6 สิงหาคม 2554
- ขอขอบคุณ ร้าน 79 ทรงนิมิต ที่ให้การสัมภาษณ์, 6 สิงหาคม 2554
(ร้าน 79 ทรงนิมิต)
